کفاره روزه جریمه‌ ای است که در صورت باطل کردن روزه‌های ماه رمضان، روزه نذر شده و نیز قضای روزه ماه رمضان پس از اذان ظهر در زمان معین، بر عهده فرد مکلف می باشد و باید آن را ادا کند. خداوند متعال با پرداخت کفاره 2 هدف را دنبال میکند اول اینکه بنده اش تربیت می شود و دوم آنکه فقرا و نیازمندان از آنچه که برخورداران دارند بهره‌مند می شوند.

شرط واجب شدن کفاره روزه

کفاره روزه در صورتی واجب می‌ شود که روزه‌ دار بداند آنچه انجام می ‌دهد، باعث باطل شدن روزه می شود. برخی فقها معتقدند انجام هر یک از مواردی که باعث باطل شدن روزه می شود علاوه بر گرفتن قضای آن روزه، کفاره هم باید پرداخت شود. در مقابل، تعدادی از فقها معتقدند مبطلاتی همچون قی کردن یا اشتباه در تشخیص اذان صبح یا اذان مغرب موجب کفاره نمی‌ شود.

کفاره روزه خواری عمد و غیر عمد

اگر فرد بدون عذر عمدا روزه خود را باطل کرده باشد باید برای هر روزه، دو ماه روزه بگیرد که 31 روز آن باید پی در پی باشد و یا به شصت فقیر 60 مُدِّ طعام بدهد که به آن کفاره عمد گفته می شود.

اگر فرد به چیز حرامی روزه را باطل کرده است علاوه بر اینکه برای هر روز باید به 60 فقیر غذا بدهد باید به ازای هر روز، 60 روز روزه بگیرد.

اگر فرد نمی تواند 60 روز روزه بگیرد، باید به ازای هر یک روز، شصت فقیر را غذا دهد و در فرصتی مناسب قضای روزه را به جا آورد.

کفاره روزه غیر عمد مورد دیگری در کفاره روزه‌خواری است، همانند خانمی که باردار است و یا بچه شیر می دهد و نمی تواند روزه بگیرد. این فرد باید کفاره غیر عمد پرداخت کند. به این صورت که علاوه بر قضای روزه برای هر روز یک مُدِّ طعام (750 گرم آرد، گندم، برنج و…) بعنوان کفاره به فقیر بدهد.

احکام مربوط به کفاره روزه

در ادامه به برخی احکام مربوط به کفاره روزه بر اساس فتوای مراجع تقلید اشاره می شود.

آیت الله خامنه ای

احکام زیر بر اساس استفتائات آیت الله خامنه ای استخراج شده است.

• کفاره روزه را نمی‌‌توان به واجب النفقه داد، ولی پرداخت آن به خویشاوندان فقیر اشکال ندارد.
• غیر سید می تواند کفاره روزه را به سید بدهد و اشکال ندارد ولی بهتر است به سید ندهد.
• صرف کفاره روزه در امور فرهنگی، جشن ازدواج و مانند آن جایز نیست و باید با آن فقیران را اطعام کرد.
• در کفاره ای که باید 60 فقیر را اطعام کرد، نمی تواند یک فقیر را بیش از یک بار سیر نماید یا به او بیش از یک مُدِّ (تقریبا 750 گرم) طعام بپردازد.
• دادن پول یک مُدِّ (تقریبا 750 گرم) طعام به فقیر تا با آن غذایی برای خودش بخرد در صورتی بدون اشکال است که اطمینان داشته باشد فقیر به وکالت از او طعام خریده و سپس آن را به عنوان کفاره قبول میکند.
• به جای نان می توان از ماکارونی که از جنس نان است به عنوان کفاره به مستمندان داد و مانعی ندارد.
• اگر شخصی وکیل در غذا دادن به عده ای از مساکین شود، مطالبه اجرت کار و پخت غذا برای وی جایز نیست و نمی تواند آن را به عنوان کفاره حساب نماید و یا از اموالی که باید به عنوان کفاره به فقرا داده شده، بردارد.
• روزه ‌هایی که از روی عذر خورده ‌اید قضای آن واجب است و در فرض مذکور که تا رمضان آینده قضا نکرده ‌اید واجب است علاوه بر قضا برای هر روز یک مُدِّ طعام (750 گرم گندم، جو، آرد و مانند آن را) به فقیر بدهید و روزه ‌هایی که عمداً نگرفتید واجب است ضمن قضای آن ها برای هر روز یا شصت روز روزه بگیرید یا شصت مسکین را اطعام کنید. چنانچه در شهر خود دسترسی به شصت فقیر ندارید واجب است کفاره را به شهر دیگری ببرید و اگر آن هم میسر نیست واجب است منتظر بمانید تا در آینده به شصت فقیر در شهر خود دسترسی پیدا کنید و اگر کمتر از عددی که می‌ خواهید وجود داشت، می ‌توانید بطور مکرر طعام را به آنان بدهید تا عدد را تکمیل کنید و احتیاط آن است که تکرار را در ایام متعدد انجام دهید و اما نماز هایی که به هر جهت فوت شده واجب است قضا شود و کفاره ندارد.
• اگر در زمان کودکی در منزل پدری کفاره روزه شامل فرد شود، چنانچه نابالغ باشد کفاره بر او واجب نیست و اگر بالغ شده و کفاره به عهده او آمده، باید خودش بپردازد ولی ادای آن فوری نیست.
• کفاره روزه پدر بعد از فوت ایشان به این صورت است که اگر کفاره روزه که بر پدر واجب است، به نحو تخییری بوده است، یعنی وی هم توانایی روزه گرفتن را داشته و هم اطعام را، در این صورت اگر بتوان آن را از تَرَکه خارج کرد، از آن برداشت می شود و در غیر این صورت بنا بر احتیاط بر پسر بزرگتر واجب است که روزه را بگیرد.

آیت‌الله مکارم شیرازی

احکام زیر در مورد کفاره روزه می باشد که بر اساس توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی و شماره مسئله استخراج شده است.

• مسأله 1408: اگر روزه دار روزه ی خود را به چیز حلالی باطل کند، بعد کار حرامی که روزه را باطل می‌ کند انجام دهد احتیاط واجب آن است برای هر کدام یک کفاره بدهد.
• مسأله 1411: هرگاه به گفته کسی که سخنش قابل اعتماد نیست و می‌ گوید مغرب شده افطار کند، بعد بفهمد مغرب نبوده، قضا و کفاره روزه بر او واجب است.
• مسأله 1412: هرگاه روزه ی خود را عمداً باطل کند، بعد به مسافرت برود، کفاره از او ساقط نمی شود، ولی اگر عمداً روزه ی خود را باطل کند بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا بیماری برای او پیدا شود کفاره بر او واجب نیست.
• مسأله 1413: هرگاه یقین کند که آن روز اول ماه رمضان است و عمداً روزه ی خود را باطل کند، بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده، کفاره بر او واجب نیست.
• مسأله 1414: همچنین اگر شک کند آخر رمضان است یا اول شوال و عمداً روزه را باطل کند بعد معلوم شود روز عید بوده کفاره ندارد.
• مسأله 1419: به جا آوردن کفاره واجب فوری نیست ولی نباید طوری باشد که بگویند کوتاهی می‌ کند.
• مسأله 1420: اگر چند سال بگذرد و کفاره را به جا نیاورد چیزی بر آن اضافه نمی‌ شود.
• مسأله 1421: کسی که برای کفاره روزه، اطعام شصت فقیر را انتخاب کرده باید به هر کدام یک مُدِّ طعام (تقریبا 750 گرم) بدهد و نمی‌تواند چند مُد را به یک نفر بدهد، مگر اینکه دسترسی به شصت فقیر پیدا نکند، ولی اگر اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود می‌ دهد و با آن ها می خورد، می‌ تواند برای هر یک از عیالات او، هر چند صغیر باشند، یک مُد به آن فقیر بدهد.
• مسأله 1422: کسی که قضای روزه ی ماه رمضان را گرفته جایز نیست بعد از ظهر روزه را باطل کند و اگر عمداً چنین کاری کند باید به 10 نفر فقیر هر کدام یک مُدِّ طعام بدهد و اگر نمی ‌تواند باید سه روز پی در پی روزه بگیرد.

آیت الله سیستانی

احکام زیر در مورد کفاره روزه می باشد که بر اساس توضیح المسائل آیت الله سیستانی و شماره مسئله استخراج شده است.

• مسأله 1630: در کفاره افطار روزه هر یک روز از ماه رمضان، یا باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسأله بعد ذکر خواهد شد دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هرکدام یک مُد که تقریباً «750» گرم است، طعام ـ یعنی گندم یا جو یا نان و مانند این ها ـ بدهد و چنانچه این ها برایش ممکن نباشد، باید به قدر امکان تصدّق دهد و اگر ممکن نیست، استغفار نماید. و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند، کفاره را بدهد.
• مسأله 1631: کسی که می‏ خواهد دو ماه روزه کفاره ماه رمضان بگیرد، باید یک ماه تمام و یک روز از ماه بعد را پی ‌در پی بگیرد و همچنین بقیه ماه بعد را باید بنا بر احتیاط واجب پی‌ در پی بیاورد. بله اگر مانعی پیش آید که عرفاً عذر شمرده شود می‌ تواند آن روز را نگیرد و با ارتفاع عذر دوباره ادامه دهد.
• مسأله 1632: کسی که می‏ خواهد دو ماه پی در پی، روزه کفاره ماه رمضان بگیرد، نباید موقعی شروع کند که می‏ داند در میان یک ماه و یک روز، روزی باشد که مانند عید قربان، روزه آن حرام است یا مانند روزه ماه رمضان، روزه آن واجب است.
• مسأله 1633: کسی که باید پی‌درپی روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یک روز روزه نگیرد، باید روزه‌ ها را از سر بگیرد.
• مسأله 1634: اگر در بین روز هایی که باید پی‌ در پی روزه بگیرد عذری مثل حیض، یا نفاس، یا سفری که در رفتن آن مجبور است، برای او پیش آید بعد از برطرف شدن عذر، واجب نیست روزه‌ ها را از سر بگیرد، بلکه بقیه را بلافاصله بعد از برطرف شدن عذر به ‌جا می ‏آورد.
• مسأله 1635: اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتی حرام شده باشد مثل خوردن غذای حلالی که برای انسان ضرر کلی دارد و نزدیکی کردن با همسر خود در حال حیض، یک کفاره کافی است. ولی ـ احتیاط مستحب ـ آن است که کفاره جمع بدهد ـ یعنی یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند یا به هرکدام آن ها یک مُد گندم یا جو یا نان و مانند این ها بدهد ـ و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هرکدام آن ها که ممکن است، انجام دهد.
• مسأله 1636: اگر روزه‌ دار عمداً دروغی را به خداوند متعال و پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نسبت دهد کفاره ندارد، هرچند احتیاط مستحب آن است که کفاره بدهد.
• مسأله 1639: اگر روزه ‌دار کاری که حلال است و روزه را باطل می ‏کند انجام دهد، ـ مثلاً آب بیاشامد ـ و بعد کار دیگری که حرام است و روزه را باطل می‏کند انجام دهد ـ مثلاً غذای حرامی بخورد ـ یک کفاره کافی است.

میزان کفاره بر اساس نظر مراجع:

در ادامه نظر مراجع اعظام در رابطه با میزان کفاره در سال 1400 ارائه می شود:

• آیت الله خامنه ای: دفتر مقام معظم رهبری میزان دقیق مبلغ کفاره ماه مبارک رمضان امسال نیز را نیز اعلام کرد که بر اساس آن «مبلغ کفاره یک روز قضای روزه با عذر شرعی، مبلغ 3 هزار تومان و کفاره یک روز قضای روزه عمدی، مبلغ 180 هزار تومان است.»
• آیت الله مکارم شیرازی: بر اساس اعلام دفتر آیت الله مکارم شیرازی کفاره روزه غیر عمد مبلغ سه هزار تومان (۳۰۰۰ تومان) است که باید به صورت نان تهیه و پرداخت شود، همچنین کفاره روزه عمد مبلغ صد و هشتاد هزار تومان (۱۸۰۰۰۰ تومان) است.
• آیت الله نوری همدانی: دفتر آیت الله نوری همدانی میزان کفاره روزه امسال را بر اساس نظر این مرجع تقلید اعلام کرد: کفاره در روزه غیر عمد روزانه ٢٥٠٠ تومان و کفاره در روزه عمدی روزانه ١٥٠٠٠٠ تومان می‌باشد.
• آیت الله علوی گرگانی: براساس اعلام دفتر آیت الله علوی گرگانی کفاره روزه غیر عمد (هر روز) مبلغ ۲,۵۰۰ هزار تومان است که باید به صورت نان تهیه و پرداخت شود، همچنین کفاره روزه عمد (هر روز) مبلغ ۳۰۰ هزار تومان است.
• آیت‌الله شبیری زنجانی: دفتر آیت‌الله شبیری زنجانی، مبلغ ۲,۵۰۰ تومان را برای کفاره افطار غیرعمدی و مبلغ ۱۵۰ هزار تومان را برای افطار عمدی هر روز تعیین کرده است.
• آیت‌الله صافی گلپایگانی: کفاره روزه غیر عمدی، برای هر روز، یک مد (حدود ۷۵۰ گرم) طعام مثل گندم است. کفاره عمدی، برای هر روز افطار عمدی، اطعام شصت مسکین، هر کدام یک مد (حدود ۷۵۰ گرم) طعام مثل گندم پرداخت شود. با توجه به اینکه قیمت گندم و برنج در شهرهای مختلف، متفاوت است، لذا روزه‌داران عزیز لازم است معادل مقادیر فوق را بر طبق قیمت محل زندگی خود محاسبه نموده و پرداخت نمایند.

پرداخت کفاره روزه (غیر عمد) از طریق خیریه حضرت فاطمه زهرا (س)

برای پرداخت آنلاین کفاره روزه (غیر عمد) از طریق خیریه حضرت فاطمه زهرا (س) می توانید به 3 طریق اقدام نمائید:

• پرداخت از طریق سامانه:

  روی لینک زیر کلیک کرده و با وارد کردن شماره همراه خود اقدام به پرداخت آنلاین کفاره روزه (غیر عمد) نمایید.

 

• از طریق شماره حساب:

 

جمع بندی

کفاراتي که در شرع اسلام قرار داده شده‌ اند آثار متعددی دارند. اما دليل خاصی در مورد كفاره روزه كه دو ماه پی در پی برای قضای عمدی يك روز، واجب شده است رواياتی است كه علت اين حكم را بيان كرده است از جمله، اين روايت كه از امام رضا (ع) در مورد علت اين حكم شرعی سؤال شده است و امام رضا (ع) فرمودند، دو ماه پی در پی كفاره روزه واجب شده است، زيرا روزه ماه رمضان يك ماه بوده و خداوند كفاره آن را دو برابر كرده است بخاطر تأكيد و تغليظ و آن را پی در پی قرار داده است تا انجام دادن آن آسان نباشد و آن را سبك نشمارند زيرا اگر انسان به طور متفرق قضا كند، كار قضا براي او آسان می شود و ايمان را سبك می شمارد بنابراين كفاره روزه مشكل قرار داده شده است تا كسی حكم خدا را سبك نشمارد و نسبت به آن سهل انگاری نكند، به همين جهت سفارش كرده اند كه كفاره روزه را هر شخصی، خودش بايد به عهده بگيرد و كسی نمی تواند برای افراد ديگر نایب شود مگر اينكه شخصی از دنيا رفته باشد.